Από την αρχαιότητα ως σήμερα
Σπήλαιο Χαρκαδιό (νάνοι ελέφαντες)
Το σπήλαιο Χαρκαδιό βρίσκεται στην κεντρική περιοχή της Τήλου, περίπου 2,5 χιλ. ΝΑ του Μεγάλου Χωριού, στη δυτική πλαγιά του υψώματος που δεσπόζει πάνω από την κοιλάδα της Μεσαριάς και επιστέφεται από το ομώνυμο μεσαιωνικό κάστρο.
Αγία Τριάδα στα Σπιτάκια (Μεσσαριά)
Ο μικρός ναός της Αγίας Τριάδας στη θέση «Σπιτάκια» (από το όνομα του ερειπωμένου μεσαιωνικού οικισμού) βρίσκεται στην ευρύτερη περιοχή και προς τα νοτιοδυτικά του του κάστρου της Μεσαριάς, στη βορειοδυτική πλαγιά επιμήκους υψώματος που οριοθετεί από ανατολικά την κοιλάδα της Μεσαριάς.
Άγιος Νικόλαος στη Μεσσαριά
Το εκκλησίδιο του Αγίου Νικολάου στη Μεσαριά, χτισμένος στη βόρεια κλιτύ του λόφου που επιστέφεται από το κάστρο της Μεσαριάς, ανήκει στον ενδιαφέροντα τύπο του μονόχωρου καμαροσκέπαστου ναού με διακριτό τετράγωνο τρουλαίο νάρθηκα. Ο μικρός ναός, χτισμένος με αργούς και ημίεργους λίθους με κεραμίδια στους αρμούς, χρονολογείται, όπως και η..
Άγιος Ιωάννης Αβαλάς στο Μικρό Χωριό
Το εκκλησίδιο του αγίου Ιωάννου του Προδρόμου βρίσκεται στην περιοχή του Αβαλά στα βορειοδυτικά του ερειπωμένου σήμερα Μικρού Χωριού, ανθηρού άλλοτε οικισμού του νησιού, όπου οι εκκλησίες και το μεσαιωνικό κάστρο στέκονται ακόμη ως αψευδείς μάρτυρες της ακμής του.
Μεσαιωνικό Φρούριο Μεσσαριάς
Στην Τήλο, κατά την Ιπποτική περίοδο, δημιουργήθηκε ένα δίκτυο οχυρωμένων θυλάκων-κάστρων ή παρατηρητηρίων σε στρατηγικές θέσεις και κορυφές υψωμάτων του νησιού, όπως το μεσαιωνικό κάστρο του Μεγάλου Χωριού, του Μικρού Χωριού, της Μεσαριάς, της Αγριοσυκιάς, Λάμπρου, Φανερωμένης, Σταυρού κ.α.
Παναγία Τραφιώτισσα
Το ναΰδριο της Παναγίας Τραφιώτισσας είναι χτισμένο ψηλά στην πλαγιά και προς τη νότια απόληξη του επιμήκους λόφου που περιβάλλει από τα ανατολικά την κοιλάδα της Εριστου, όπου αλλεπάλληλα αναλήμματα διαχωρίζουν την αναφερική γη σε «τράφους», δηλαδή σε καλλιεργήσιμες ιδιοκτησίες, εξ ου και το προσωνύμιο της Παναγίας.
Αρχαία Ακρόπολη Μεγάλου Χωριού με Μεσαιωνική οχύρωση και ναό Ταξιάρχη
Ο αρχαίος οικισμός του Μεγάλου Χωριού Τήλου, χτισμένος σε στρατηγική θέση στη νοτιοανατολική κλιτύ του απότομου υψώματος πάνω από το σημερινό Μεγάλο Χωριό, είχε τη δυνατότητα ελέγχου της θάλασσας προς τα βόρεια, δυτικά και νότια καθώς και ολόκληρης της εύφορης πεδιάδας που εκτεινόταν στα νότια – νοτιοανατολικά του.
Άγιος Νικόλαος στα Χείλη
Το εκκλησίδιο του Αγίου Νικολάου βρίσκεται στη θέση «Χείλη» ή «Αχίλλη» (δηλαδή του Αχίλλη εκ του παλιού τυχόν ιδιοκτήτη Αχιλλέα), σε πλαγιά υψώματος με αλλεπάλληλα άνδηρα καλλιεργήσιμων λωρίδων ανατολικά του Μεγάλου Χωριού, πέρα από την Ποταμιά.
Άγιος Βασίλειος στο Άγιο Βασίλειο
Το εκκλησίδιο του Αγίου Βασιλείου, στην ομώνυμη θέση, είναι χτισμένο σε μία τεχνητή αναβαθμίδα ανάμεσα σε δύο κλιμακωτά άνδηρα. στην επικλινή πλαγιά του ορεινού όγκου που υψώνεται στα ανατολικά του Μεγάλου Χωριού.
(TL)Μεταμόρφωση του Σωτήρος στο Μικρό Χωριό
Ο- μικρός ναός της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, ιδιοκτησίας σήμερα της οικογένειας Ψαρού βρίσκεται μέσα στον ερειπωμένο πλέον οικισμό του Μικρού Χωριού, στη θέση «Κρεμαστή». Ο ναός, μονόχωρος καμαροσκέπαστος, με ελαφρά οξυκόρυφο θόλο εσωτερικά, χρονολογείται τον 15ο αι. και είναι χτισμένος με απόκλιση από τον άξονα Α-Δ, σε χαμηλότερο άνδηρο και..
Άγιος Νικόλαος του Μιχαλάντου στο Μεγάλο Χωριό
Το ναΰδριο του Αγίου Νικολάου του Μιχαλάντου, όπως είναι γνωστό, βρίσκεται στις ανατολικές παρυφές του οικισμού του Μεγάλου Χωριού, στην ανατολική πλαγιά του λόφου που κατηφορίζει προς την Ποταμιά· το προσωνύμιο «Μιχαλάντου» ερμηνεύεται ως κυριώνυμο παραπέμποντας στον κτήτορα του ναΰδρίου.
Μονή Αγίου Παντελεήμονα
Η Ιερά Μονή του Αγίου Παντελεήμονος Τήλου, εμβληματικό μνημείο και ιερό προσκύνημα για τους απανταχού Τηλίους, είναι ένα από τα σημαντικότερα θρησκευτικά και λατρευτικά μνημεία της Δωδεκανήσου, όπως είναι ο Πανορμίτης για τη Σύμη, η Παναγία Σπηλιανή για τη Νίσυρο και ο Άγ. Ιωάννης ο Θεολόγος για την Πάτμο.
Τίμια Ζώνη στο Μικρό Χωριό
Στο βορειοανατολικό σχεδόν άκρο του πλέον ερειπωμένου Μικρού Χωριού, χαμηλότερα και στα νότια του μικρού μεσαιωνικού καστρου βρίσκεται η εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, γνωστή έως και τα μέσα του 19ου αι. ως «Τίμια Ζώνη».
Εγκαταλελειμμένος Οικισμός Μικρού Χωριού
Το Μικρό Χωριό, ένας από τους σημαντικούς παλαιούς οικισμούς της Τήλου και τώρα πλέον εγκαταλειμένος, πιθανολογείται ότι δημιουργήθηκε κατά τη διάρκεια της Ιπποτοκρατίας.
Έκθεση Νάνων Ελεφάντων στο Μεγάλο Χωριό
Το σπήλαιο Χαρκαδιό βρίσκεται στην κεντρική περιοχή της Τήλου, περίπου 2,5 χιλ. ΝΑ του Μεγάλου Χωριού, στη δυτική πλαγιά του υψώματος που δεσπόζει πάνω από την κοιλάδα της Μεσαριάς και επιστέφεται από το ομώνυμο μεσαιωνικό κάστρο.
